O powieści Adanii Shibli – dla „Małego Formatu”

Na zaproszenie redakcji „Małego Formatu” – znakomitego internetowego magazynu literacko-społecznego – napisałem o wydanej wreszcie, pod koniec minionego roku, po polsku, w przekładzie Hanny Jankowskiej, nakładem wydawnictwa Drzazgi, powieści Adanii Shibli Drobny szczegół. Mój esej-recenzja jest tekstem „okładkowym” numeru marzec-kwiecień 2024, opatrzony przepiękną grafiką Christiny Yavorchuk.

w całym tekście drobnych – a znaczących – szczegółów dopatrujemy się bez trudu znacznie więcej. Są precyzyjnie, nierzadko kontrapunktowo porozmieszczane w obydwu częściach powieści. To zapach benzyny na ciele lub bardzo blisko ciała. Albo pies błąkający się w pobliżu każdej z tych dwóch kobiet. Guma do żucia wystąpi natomiast na początku, przemknie mimochodem gdzieś po drodze – by wreszcie na samym końcu podjętej w drugiej części podróży (w poszukiwaniu miejsca historycznej zbrodni) przyjąć rolę Czechowa strzelby na ścianie.

Czytaj dalej

O państwie faszystowskim i polskich intelektualistach – na łamach VivaPalestyna.pl

W marcu zostałem zaproszony na pokład VivaPalestyna.pl. Portal pod taką nazwą i adresem już kiedyś istniał, ale obumarł i wypadł z sieci. W tym roku został zrestartowany i się rozpędza. W obliczu tego, co od października 2023 Izrael wyczynia w Strefie Gazy, nie mogłem odmówić udziału w tym projekcie.

Czytaj dalej

O celach Izraela i Netanjahu – dla Tygodnika Spraw Obywatelskich

We wtorek 2 kwietnia 2024 na łamach internetowego „Tygodnika Spraw Obywatelskich”, publikacji Instytutu Spraw Obywatelskich, ukazała się mój obszerny tekst pt. Do czego dąży Netanjahu?, w którym analizuję oficjalne i nieoficjalne cele realizowane przez izraelski reżim apartheidu (z Binjaminem Netanjahu) na czele w toku i wokół obecnej ludobójczej inwazji na Strefę Gazy. Tekst dostępny jest tutaj.

Czytaj dalej

Gaza: co możesz zrobić?

Jeżeli od października ubiegłego roku nie możesz spać po nocach, obserwując ludobójstwo popełniane przez Izrael na palestyńskich mieszkańcach Strefy Gazy, ale nie wiesz, co właściwie możesz zrobić, żeby komuś pomóc, skoro nasze rządy albo nic nie robią, albo lepiej by było, żeby nic nie robiły, bo zamiast zachowywać się przyzwoicie wspierają Izrael – poniżej przedstawię kilka opcji realnego działania niosącego pomoc ludziom na miejscu.

Czytaj dalej

Zakaz TikToka w USA?

13 marca 2024 izba niższa amerykańskiego Kongresu (Izba Reprezentantów) rzadko spotykaną większością głosów z obydwu stron tamtejszego duopolu politycznego (352 za, 65 przeciw) przegłosowała ustawę potocznie nazywaną „zakazem TikToka” („TikTok ban”). Czy TikTok, platforma społecznościowa, która prześcignęła pionierów (jak Facebook, Instagram, YouTube i Twitter), stając się najpopularniejszą taką usługą na świecie, zostanie faktycznie zakazany w Stanach Zjednoczonych, gdzie używa go prawie połowa społeczeństwa (150-170 mln osób według różnych źródeł), będzie teraz zależało od powodzenia tej ustawy w Senacie. Prezydent Joe Biden już zapowiedział, że ustawę podpisze, jeżeli zatwierdzona przez Senat trafi na jego biurko.

Dotychczas próby zakazania TikToka podejmowano w poszczególnych stanach (np. w Montanie, bez powodzenia), a w niektórych (Nowy Jork) zakazano instalowania go na telefonach służbowych pracowników administracji państwowej. Tego rodzaju zakazy na urządzeniach służbowych nie powinny jednak być kontrowersyjne, choćby dlatego, że zbyt wiele aplikacji rozrywkowych zawiera zbyt wiele „dziur” stanowiących zagrożenie dla całych urządzeń i wszelkiej prowadzonej na nich komunikacji. W 2020 „ze względów bezpieczeństwa”, po napięciach na granicy z Chinami, TikToka bez uprzedzenia zakazał rząd Narendry Modiego w Indiach.

W obecnej sytuacji w Kongresie, jak w soczewce, skupia się cała wiązka paradoksów charakteryzujących obecny globalny kryzys liberalnej demokracji (i kapitalizmu jako jej ekonomicznej bazy). Kryzysu, który w Polsce lubimy naiwnie uważać za lokalny i związany wyłącznie z politycznymi rozbojami Prawa i Sprawiedliwości.

Czytaj dalej

Prawo do istnienia

„Izrael ma prawo do istnienia”. „Prawo Izraela do istnienia”. Jedne z tych fraz, których częstotliwość w przekazie mediów głównego nurtu i wypowiedziach polityków klas panujących bloku północnoatlantyckiego przebija skalę za każdym razem, kiedy Izrael rozpętuje kolejną kampanię mordowania Palestyńczyków. Skuteczność, z jaką propagandowa frazeologia Izraela (i jego sojuszników), kolonizuje przestrzeń komunikacji jest taka, że „prawo Izraela do istnienia” gładko przechodzi dziś przez usta nawet Alexandrii Ocasio-Cortez, niegdyś nadziei amerykańskiej (i nie tylko) lewicy, że można prowadzić postępową politykę z list Partii Demokratycznej.

No więc, do rzeczy. Czy Izrael ma prawo do istnienia? Nie, nie ma.

Czytaj dalej

Strefa odwracania uwagi

Strefa interesów to tylko jeden z możliwych sposobów, na jakie można było przełożyć tytuł filmu Jonathana Glazera The Zone of Interest – nieoddający wieloznaczności frazy oryginalnej. Interesy, biznes, robienie pieniędzy, efektywność ekonomiczna – to ważne tutaj tropy, bo Glazer idzie świadomie podąża śladem klasycznych marksistowskich analiz pokazujących nazizm i zbrodnie III Rzeszy jako krańcową realizację logiki kapitalizmu (Adorno i Horkheimer, Kendziorek, Traverso, itd.), w której ludzi wyzyskuje się do kresu ich produktywności, a potem jak najefektywniej utylizuje, niczym odpad surowcowy. ‘Interesy’ to najbardziej homofoniczny polski odpowiednik słowa interest, ale też w sumie najmniej dokładny, bardziej skojarzeniowy. Interesy to już bardzie business interests niż samo interest. Jednocześnie nakierowuje on tu na myślenie o obozie koncentracyjnym jako jednostce ekonomicznej – i pewnie dlatego tak już przetłumaczono tytuł będącej dla Glazera inspiracją powieści Martina Amisa. ‘Procent’, ‘oprocentowanie’ – to jedne z wielu znaczeń angielskiego interest. Cały czas w polu ekonomicznej logiki kapitalizmu. Kredyt bierze się, jak również go udziela, na procent. Stopę zysku i stopę zwrotu z kapitału mierzy się w procentach.

Obóz koncentracyjny pomyślany jako zarządzana kryteriami wydajności jednostka ekonomiczna to jedno. Drugie: III Rzesza jest tu także pokazana jako sposób zarządzania kapitalizmem w warunkach jego głębokiego, strukturalnego kryzysu, przynajmniej na jakimś, militarnie opanowanym terenie. Jako gospodarka rabunkowa, zdolna do bogacenia jednych tylko poprzez odbieranie innym – życia i dobytku (żony oficerów rozmawiają o dzieleniu ubrań odebranych Żydówkom).

Czytaj dalej

7 października

Siódmego października 2023 opowiedziano nam wszystkim wstrząsającą historię. Obłąkani islamscy fundamentaliści à la Państwo Islamskie, tylko że pod flagą Hamasu, jego zbrojnych ramion (Brygad al-Kassam) i mniejszych ugrupowań sojuszniczych (jak Palestyński Islamski Dżihad) przełamali – i to w wielu miejscach – fortyfikacje postawione wokół Strefy Gazy przez Państwo Izrael. Wyrwali się stamtąd na terytorium Izraela na paralotniach i motocyklach, by przeprowadzić szereg monstrualnych terrorystycznych ataków na bezbronnych i Bogu ducha winnych izraelskich cywilów. Powiedziano nam, że fundamentalistyczne, pozbawione ludzkich uczuć bestie z Hamasu i okolic wymordowały z zimną krwią i bez powodu, dla samej rozkoszy zabijania, z bezinteresownej, zwierzęcej nienawiści do Żydów, 1400 niewinnych osób. Wśród całego szeregu wstrząsających zbrodni, jakie bestie z Hamasu popełniły, była masakra czterdzieściorga dzieci, którym poodcinano główki, a także masowe gwałty dokonane na schwytanych kobietach na rozkazy dowódców. Powiedziano nam wreszcie, że był to „największy pogrom Żydów od czasu zakończenia II wojny światowej”.

Obowiązkowym formatem wypowiedzi – jedyną szansą, żeby nie ryzykując natychmiastowego linczu czy łatki „zwolennika Hamasu”, zabierać w ogóle głos w sprawie – stało się w tak wielu krajach (a w Polsce nawet na lewicy, nawet tej, która do niedawna mówiła i myślała o sobie, że jest jednak propalestyńska), rozpoczynanie od potępienia niewyobrażalnych, bestialskich, nieludzkich okropności popełnionych 7 października przez Hamas w ramach operacji „Powódź al-Aksa”. I od powtarzania propagandowych izraelskich frazesów o „największym pogromie”, o „antysemityzmie wszędzie” – przywołując ironiczny tytuł interwencyjnego, choć wciąż jak najbardziej na czasie, eseju filozofa Alaina Badiou i historyka Erica Hazana (L’antisémitisme partout – aujourd’hui en France, 2011) – szkoda, że raczej nieznanego w Polsce.

Nawet jeżeli niektórzy z używających tego formatu przechodzili też w końcu do rozważnego przypominania, że historia nie wystartowała dopiero 7 października, a Hamas reagował na rzeczywistość od dawna całkowicie nie do zniesienia, którą wcześniej Palestyńczykom w ogóle, a tym w Gazie w szczególności, stworzył i bezwzględną kolonialną przemocą narzucał i podtrzymywał Izrael. I że nawet gdyby wszystko z tych opowieści z 7 października było prawdą, nawet gdyby odłożyć na bok świadomość, że wybuch Palestyńczyków z Hamasu nie nastąpił tak całkiem bez powodu, to ta przemoc nadal nie dawałaby Izraelowi prawa do krwawego odwetu na ponad dwóch milionach ludzi pozbawionych możliwości ucieczki. Bo oczywiście nie dawałaby. Ale nawet jeżeli do takich wyjaśnień tacy mówcy później przechodzą, to mleko już rozlali. Stosując ten format – rozpoczynany kompulsywnymi i pozornie oczywistymi potępianiami Hamasu – przyklepali, znormalizowali, dokonali „walidacji” tamtej opowieści: opowieści o niewyobrażalnych, nieludzkich potwornościach w wykonaniu pozbawionych skrupułów bestii z Hamasu.

A co na to wszystko fakty?

Czytaj dalej

Dlaczego Niemcy bronią Izraela przed Trybunałem w Hadze?

Choć w Polsce się o tym pewnie wiele nie mówi, 29 grudnia 2023 Republika Południowej Afryki złożyła do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze przełomową sprawę, od której mogą zależeć – nie przesadzając – losy świata. Zespół prawników działających z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i Współpracy Międzynarodowej w Pretorii, powołując się na zobowiązania sygnatariuszy wynikające z Konwencji o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa z 1948 r., oskarżył Izrael o łamanie tej konwencji w odniesieniu do Palestyńczyków w Gazie. Ludobójstwo to jedna z najcięższych zbrodni przeciwko ludzkości zdefiniowanych w systemie prawa międzynarodowego – ale też jedna z najtrudniejszych, jeżeli nie w ogóle najtrudniejsza do udowodnienia (poprzeczka wymaganego dowodu ustawiona jest wyjątkowo wysoko, gdyż zakłada konieczność wykazania, że ludobójcze były od początku intencje, rozkazy i planowanie operacji).

Republika Południowej Afryki vs Izrael

Esej, który opublikowałem na łamach Krytyki Politycznej, konkluduję tezą, że jeżeli ekipie premiera Binjamina Netanjahu i Izraelowi w ogóle zbrodnie popełniane od października 2023 na Palestyńczykach ujdą płazem, izraelska zagłada Gazy 2023-2024 będzie stanowić moment dziejowej cezury, inaugurację nowej, przerażającej epoki „eksterminizmu” (stosując termin ukuty na ten scenariusz przyszłości przez Petera Frase’a w jego Czterech przyszłościach). Skazywanie kolejnych „zbędnych” populacji na zagładę będzie w niej już „normalnym” sposobem imperialnej dominacji.

Republika Południowej Afryki przyjęła na siebie zadanie o ogromnym znaczeniu na wielu poziomach: spełnienia obietnicy złożonej Palestyńczykom przez Nelsona Mandelę; spłacenie długu za wsparcie, którego Palestyńczycy udzielali Południowoafrykańczykom, gdy ci walczyli z reżimem apartheidu u siebie; położenia kresu liczącej już 75 lat zupełnej międzynarodowej bezkarności Izraela, ostatniej europejskiej kolonii na Bliskim Wschodzie; a także – i tutaj właśnie ważą się losy świata – powstrzymania nadciągającej katastrofy eksterminizmu i zawrócenia ludzkości z tej przerażającej drogi.

Czytaj dalej

Podcast o izraelskim ludobójstwie w Gazie

22 stycznia Rafał Górski z Instytutu Spraw Obywatelskich rozmawiał ze mną w dla ich podcastu o tematach poruszonych w moim eseju opublikowanym 12 stycznia na łamach Krytyki Politycznej.

Podcast Izrael i Palestyna: ludobójstwo z użyciem sztucznej inteligencji dostępny jest tutaj.

Tekst Gaza: laboratorium eksterminacji, wokół którego rozmawiamy – na stronie Krytyki Politycznej.